Các bác sĩ phẫu thuật tại Trung Quốc mới công bố thành công bước thử nghiệm đột phá khi cấy ghép phổi từ heo đã được chỉnh sửa gen vào một bệnh nhân nam 39 tuổi chết não.
Lá phổi heo hoạt động được trong suốt 9 ngày, đánh dấu cột mốc mới trong lĩnh vực cấy ghép dị loài (xenotransplantation) – hướng nghiên cứu nhằm giải quyết tình trạng khan hiếm nội tạng trên toàn cầu, khi hiện nay chỉ khoảng 10% nhu cầu ghép tạng được đáp ứng theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới.
Dù vậy, giới chuyên môn nhấn mạnh vẫn còn rất nhiều thách thức trước khi phổi heo có thể được sử dụng trên bệnh nhân còn sống. Bác sĩ Justin Chan, chuyên gia ghép phổi tại Viện Cấy ghép NYU Langone (Mỹ), đánh giá đây là nghiên cứu “đầy hứa hẹn nhưng mới chỉ là thành công bước đầu”, vì lá phổi ghép chưa thể tự duy trì sự sống cho người bệnh.
Giáo sư Andrew Fisher, Đại học Newcastle (Anh), cũng nhận định: “Đây là một bước tiến quan trọng cho nghiên cứu, nhưng chưa thể coi là bình minh của kỷ nguyên ghép phổi từ heo”.
Khác với tim hay thận, phổi là cơ quan đặc biệt nhạy cảm vì phải tiếp xúc trực tiếp với môi trường bên ngoài qua từng nhịp thở, dễ bị tấn công bởi bụi, vi khuẩn và các tác nhân gây viêm. Do đó, hệ miễn dịch tại phổi luôn hoạt động mạnh, khiến nguy cơ đào thải tạng ghép cao hơn nhiều.
Nghiên cứu, đăng tải trên tạp chí Nature Medicine, cho biết nhóm chuyên gia đã sử dụng phổi trái từ giống heo Bama Xiang được chỉnh sửa sáu gen, ghép vào bệnh nhân chết não.
Trong hơn 216 giờ, lá phổi không gặp phản ứng đào thải cấp tính và không xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng. Tuy nhiên, sau 24 giờ, phổi bắt đầu tích tụ dịch và tổn thương dần, bất chấp việc bệnh nhân được dùng thuốc ức chế miễn dịch mạnh.
Các chuyên gia lưu ý kết quả nghiên cứu có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng viêm cấp tính vốn có ở bệnh nhân chết não. Nhóm tác giả thừa nhận cần tiếp tục cải tiến nhiều yếu tố: từ tối ưu thuốc ức chế miễn dịch, chỉnh sửa gen, đến bảo tồn phổi sau ghép và theo dõi chức năng trong thời gian dài hơn.
Ngoài cấy ghép dị loài, nhiều hướng tiếp cận khác cũng đang được nghiên cứu, như tái tạo nội tạng bằng tế bào gốc, phát triển “nội tạng nhân hóa” bên trong heo hoặc cừu, hay xử lý để phục hồi những lá phổi người hiến vốn bị loại bỏ.
Theo Giáo sư Fisher, nếu thành công, việc tái sử dụng các lá phổi hiến không đạt chuẩn có thể được ứng dụng ngay trong vài năm tới và đem lại khác biệt lớn.
Theo Báo Pháp luật Việt Nam điện tử
